Kaşıntıyla başlıyor, ciltte döküntüye neden oluyor. Uyuz olaylarında son aylarda yaşanan artış dikkat çekiyor
Uyuz olaylarında pandemi devrinde artış olduğunu söyleyen Trakya Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Faruk Yorulmaz, “Artışın temel nedenlerinden biri Covid-19 pandemisi nedeniyle insanları kapalı
ortamlarda yaşamaya bir manada zarurî halde tutmamız oldu. Tekrar açılımla birlikte beşerler dış ortama çıktıklarında daha geniş kümelere yayma kelam konusu oldu” dedi.
Coronavirüs önlemleri nedeniyle konutta geçirilen müddette aile bireyleri ortasındaki temas arttı. Uyuz hadiseleri görülmeye başlandı.
Edirne’de hastaneye başvuranların sayısı son aylarda iki kat arttı.
Uyuz hastalığı hijyen şartlarının ülkü olmadığı ortamlarda daha çabuk yayılıyor.
Vücutta artan kaşıntı, parmak ortası ve bileklerde ağırlaşan kızarıklıkla belirti veriyor.
Hasta olan bireylerin ortak eşyaları kullanmaması bulaşın önlenmesinde ehemmiyet taşıyor.
Prof. yorulmaz, “Elbette hastanın giysilerinin en az 60 derecede yıkanması ve kızgın ütüyle ütülenmesi, tedavinin ayrılmaz kesimlerinden bir tanesi. Zira uyuz böcekleri o eşyalarımıza bulaşıyor. Biz ya da bir oburu giydiğimizde tekrar alabiliyoruz” kelamlarıyla uyarılarılarda bulundu.
Uyuz belirtisi görülenlerin birlikte yaşadığı şahıslarla doktora başvurması değer taşıyor.
UYUZ HASTALIĞI NEDİR?
Uyuz hastalığı, bilimsel ismi sarcoptes scabiei olan mikroskopik sekiz bacaklı akarların sebep olduğu bir enfestasyondur. Bu hastalıkta uyuz böceklerinin dişileri derinin dış katmanlarına yumurtalarını bırakır.
Akarların deriye yumurtalarını bırakması, deride bir alerjik yansımaya, ağır kaşıntıya ve döküntüye neden olur.
UYUZ HASTALIĞI NASIL BULAŞIR?
Uyuz hastalığı tipik olarak, akarların bir şahıstan başkasına geçmeleri için gereğince uzun süren ciltten cilde temas yoluyla yayılır. Yatak ekipleri yahut havlular üzere paylaşılan şahsî eşyalar üzerinden de yayılabilir.
Ailenin bireyleri ve cinsel partnerler ortasında da basitçe yayılabilir. Olağan bir el sıkışması ya da sarılma, uyuz akarının bulaşması için uygun bir yol değildir. Uyuz akarı çok yavaş sürünen bir varlıktır, zıplayamaz, uçamaz.
Uyuz hastalığı daha çok paklık şartlarının ülkü olmadığı ve insanların uzun müddet boyunca birbirine yakın olduğu yerlerde görülebilir. Herkes uyuz hastalığına yakalanabilir ancak, cinsel olarak etkin, birden çok partneri olan yetişkinler, hapishane mahkumları, kurumsal bakıma muhtaç beşerler, kalabalık şartlarda yaşayan beşerler ile çocukların ya da yaşlıların bakım tesislerindeki beşerler uyuz hastalığına yakalanma riski en yüksek kümeler ortasındadır.
Uyuz salgınları bazen kreşlerden ya da anaokullarından yayılmaya başlayabilir. Küçük çocuklar birbirlerine sık sık dokunarak oynama eğilimindedir.
Ayrıca, öğle uykusunda yastıklarını ve battaniyeleri de paylaşabilirler. Anaokuluna devam eden bir çocukta uyuz bulunursa, bunu işçiye bildirmek değerlidir. Semptomların ortaya çıkmamış olsa bile, çocuğun sınıf arkadaşları ve bakıcılarının da tedavi edilmesi gerekecektir.
Huzurevleri üzere uzun vadeli bakım tesisleri uyuz salgınlarına yatkın olabilir. Bu tesislerde misyonlu bakıcılar, tesisin sakinlerine banyo ve giyinme konusunda yardımcı olduğu için, deri teması yaygındır. Bu nedenle yeni sakinlere ve çalışana uyuz taraması yapılması değerlidir.
UYUZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Bireyler uyuz akarı ile enfekte olduğunda, cildin birinci reaksiyonları göstermesi dört ila altı hafta ortasında bir müddet alır. Bu yansılar ortasında en yaygın olanları bilhassa geceleri ağır kaşıntı, sivilce gibisi döküntülerle kızarıklıklar, kabuklarla kabarcıklar, ve sürek kaşımadan kaynaklanan yaralardır.
Hastalığın erken evrelerinde derideki döküntüler, sivilce, sivrisinek ısırığı ve başka cilt komplikasyonları ile benzerlik gösterdiği için nedeni anlaşılamayabilir.
Uyuz hastalığını öbür tiplerden ayıran sebep olduğu amansız uyuz kaşıntısıdır. Bu kaşıntı ekseriyetle çocuklarda ve yaşlılarda çok şiddetli görülür.
Uyuzun bir başka ayırt edici özelliği ise deride uzun çizgiler halinde oyukların görülmesidir. Bu kabarık çizgiler ya grimsi beyaz, ya da cilt rengindedir. Bu çizgiler dişi akarları tarafından cildin yüzeyinin çabucak altında açılan tünellerdir.
Oluşturulan bu yuvaların içine her bir dişi uyuz böceği tarafından 10 ila 25 yumurta bırakılır.
Uyuz akarları bedenin rastgele bir yerinde yaşayabilir, lakin bedenin muhakkak yerlerini başkalarına nazaran daha fazla tercih ederler. Bunlar ortasında başta gelenler parmak ortaları, el bileği, dirsek yahut diz kıvrımları, bel yahut göbek etrafı, göğüsler yahut cinsel organlar ve çok küçük çocuklar ile yaşlılarda baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlardır.
Uyuz olan bireyler üzerlerinde ekseriyetle yalnızca 10 ila 15 yetişkin akar taşır ve her akar yarım milimetreden daha küçüktür. Bu onları fark etmelerini çok zorlaştırır.
Çıplak gözle, derideki küçük siyah noktalar üzere görünebilirler. Mikroskop, cilt kazıma sürecinden geçen akarları, yumurtaları yahut dışkı unsurunu tanımlayabilir.
UYUZ HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Uyuz hastalığı zaten iyileşmez, zira uyuz akarları kendiliklerinden bulundukları bedeni terk etmezler. Hastalık yalnızca akarları öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir.
En yaygın tedavi, bir krem yahut losyonun uzunluğundan aşağıya tüm bedene uygulanmasıdır. Bu krem ya da losyon beden üzerinde 8 – 14 saat bekletilir ve sonrasında yıkanılır.
Kullanılan krem ve losyonlar ortasında permetrin içeren kremler, sülfürik merhemler, lindan içeren losyonlar, krotamiton içeren kremler ve benzil benzonat losyonları bulunmaktadır. Kimi durumlarda uyuz tedavisi için hap reçete edilebilir. Kullanılan ilaca bağlı olarak tedavi üç güne kadar sürer.
Uyuz tedavisinde kullanılan ilaçlar uyuz akarlarını ve yumurtaları çabucak öldürerek etkisiz hale getirse bile, hissedilen kaşıntıyı çabucak gideremezler. Bu, deride devam eden alerjik tepkinin sonucudur.
Özellikle geceleri ağırlaşan kaşıntıyı gidermek için antihistaminik haplar ya da hidrokortizon kremleri kullanılabilir. Lakin hidrokortizon kremi uyuz uyuz döküntülerinin görünümünü değiştireceği için durumu teşhis etmeyi zorlaştırabilir.
Bu yüzden kremi yalnızca hekim onayıyla kullanmak gereklidir. Buna ek olarak çay ağacı yağı ve aloe vera kremleri de kaşıntıyı hafifletmek için kullanılabilir. Fakat bunların da hekim denetiminde kullanılması gereklidir.
Uyuz hastalığının yayılmasını engellemek için bir bireye uyuz teşhisi konulunca, şahısla yakın fizikî teması olan herkes de tedavi edilmelidir.
Aynı yatakta uyumak, el ele tutuşmak ve birlikte banyo yapmak üzere faaliyetler uyuz akarlarının bir bireyden başkasına geçişini mümkün kılar. Semptomların ortaya çıkmasının dört ila altı hafta ortasında sürmesi nedeniyle hane halkının tüm üyelerinin tedavi edilmesi önerilir.
Uyuz akarları kıyafetlerin, yatak gruplarının, mobilyaların yahut havluların yüzeyinde iki ila üç gün yaşayabilir. Geride bırakılmış akarların öldüğünden emin olmak için, kullanılan çarşafları ve kıyafetleri sıcak suda yıkamak ve ülkü olarak sıcak bir kurutucuda kurutmak gereklidir. Yıkanamayan eşyalar yedi gün boyunca kapalı plastik bir torbada tutulmalıdır.
