Liselere Geçiş Sistemi (LGS) kapsamındaki merkezi imtihana sayılı günler kala aileler de en az çocukları kadar heyecanlı. Her bir anne-baba çocuğunun güzel bir liseye gitmesini isterken, ebeveynlerin her davranışı imtihan yolunda ehemmiyet taşıyor. Aileler bugünlerde çocuklarını yeterli bir liseyi kazanması yolunda motive etme uğraşında. Lakin çocuğu motive etmekle onun üzerinde baskı kurmak ortasında ince bir çizgi var. Bunun da çocuğun hem psikolojisi hem de muvaffakiyetini etkilediğini söyleyen uzmanlara nazaran anne-babaların motive etmek ile baskı kurmak ortasındaki bu ince çizgiye çok dikkat etmeleri gerekiyor. Ailelerin bu süreçte çocuklarına nasıl davranması, hangi üslupla yaklaşması gerektiği konusunda Anadolu Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Baki Duy ve Dokuz Eylül Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Diğdem Siyez’in kıymetli ihtarları var.
BAŞARILI ANNE-BABA, BAŞARILI ÇOCUK İSTİYOR
Prof. Dr. Baki Duy – Anadolu Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi: “Başarı beklentisi yüksek anne-babalar çocuğu kamçıladıklarında performansının yükseleceğini düşünebiliyorlar lakin çocuk, yarış atı değil. Anne-baba, çocuğunun yeterli bir yaşama kavuşabilmesi için düzgün bir eğitim alması gerektiği fikrinden hareketle çocuk üzerindeki muvaffakiyet baskısını arttırıyor. Halbuki ebeveynlerin ‘şu okula gideceksin’ formunda bir dayatmadan uzak durması gerekiyor. Onların âlâ okul beklentisi imtihana yüklenen mananın daha da büyümesine neden olup çocuğun dertlerini arttırabiliyor.
‘SANA GÜVENİYORUM’ SÖZÜO KADAR TEMİZ DEĞİL
Çocuğuna itimat duygusu aşılamanın, onu güçlü kılacağına inanan aileler de birtakım yanlışlara düşüyor. “Biz senin imtihanda muvaffakiyet elde edeceğine inanıyoruz, sana güveniyoruz” kelamı temiz üzere görünüyor ancak aslında motive etmek yerine çocuğu baskı altına alıyor. Bu cümleyi duyan çocuk ‘Anne-babamın inancını boşa çıkarmamalıyım’ diye düşünerek ailesini hayal kırıklığına uğratmamak için korkuya sürükleniyor. Onların düzgün okullarda okumasını istesek de çocuklarımıza her halükârda değerli olduklarını hissettirmemiz ve söylememiz gerekiyor.
ÇOCUKLARINIZI GÜZEL TANIYIN
Maksat belirlerken çocuğun kapasitesi kıymetli. Mevcut notları ve deneme imtihanlarındaki durumu bize bilgi verir. Birinci evvel çocuğun hangi alanlarda daha kâfi olduğuna bakmak gerekir. İkincisi ise çocuğun özellikleri. Şayet çocuğunuzun rekabetçi bir kişiliği varsa fen lisesine gitmek ona âlâ gelebilir fakat rekabetçi ortamlardan hoşlanmıyorsa o vakit bu okul onu pek de memnun etmeyecektir.
ONLAR İSMİNE KARAR ALMAYIN
Maksat belirlerken çocukla konuşmak lazım. Ona “şu okula gideceksin” yerine “bu okula gitmeni isterim, zira bu okul sana değerli imkanlar sunabilir” demek daha gerçek. Şantaj yapmak ve tehditse çok yanlış. Çocuk ismine karar alınmamalı zira hayat onun hayatı. Ancak alışılmış bu konuda tüm inisiyatifi çocuğa bırakmak da yanlış. Yani veliler çocuklarının karar vermesine yardımcı olmalı.
ÇABAYI ÖDÜLLENDİRİN
Çocuk güzel bir hazırlık devri geçirdiyse mükafatını imtihan öncesinde vermek uygun olacaktır. Çocuğa sınavdaki başarısızlığın her şeyin sonu olmadığını ve eforun ehemmiyetini öğretmek gerekli. Başarıdansa gayretin ödüllendirilmesi çocukta sürdürülebilir ve istikrarlı muvaffakiyetin da yolunu açar.”
KOMŞU ÇOCUĞUNU ÖRNEK GÖSTERMEYİN
Prof. Dr. Diğdem Siyez – Dokuz Eylül Üniversitesi Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi: Komşunun çocuğunu örnek göstermektense evvel çocuğu sağduyuyla dinlemek ve ne istediğini öğrenmek gerekiyor. Bu noktada çocuklara düzgün okullara gitmenin artıları anlatılmalı.
PLANLARINI SORMAK MOTİVASYONU ARTTIRIR
Bu yaştaki çocuklar, çok uzun vadeli plan yapma maharetine bilişsel olarak sahip değiller. Fakat ilgi alanlarını ve yeteneklerini gösterebilecekleri yaştalar.
Çocuğu gerçek tanımanın yolu gözlemlemek kadar çocukla konuşmaktan geçiyor. Planlarını ona sormak, okulları onun araştırmasına müsaade vermek, kendinden büyük sınıflardakilerle konuşup bilgi edinmesini desteklemek bu noktada motivasyon arttıran bir öge oluyor.
BU EBEVEYNLERİN İMTİHANI DEĞİL
Aileler imtihan başarısı üzerinden kıymetlendirme yapmaktan uzaklaştığında imtihan devri çocuklar için daha rahat geçiyor. Başka türlü baskı altında eziliyorlar ve ebeveyn beklentisi başarıyı da engelleyen bir faktör oluyor.
ANNE-BABA RAHATLARSA ÇOCUK DA RAHATLAR
Sevginin muvaffakiyetle ilgisi olmadığını kesinlikle çocuklara hissettirmek gerekiyor. İmtihanı yalnızca imtihan olarak görürsek, çocukların imtihan muvaffakiyetinin yüzde 100 belirleyici olmadığını görürsek yani ebeveynler olarak biz rahatlarsak çocuklar da rahatlar.