Akdeniz Su Eserleri Araştırma, Üretme ve Eğitim Enstitüsü Müdürlüğü’nün (AKSAM) 2 yıldır Akdeniz’de sürdürdüğü proje kapsamında, tartıları 200 ile 600 kilo ortasında değişebilen mavi yüzgeçli Atlantik orkinoslarının hayatı, uydu alıcısıyla takibe alındı.
‘Doğu Akdeniz’de Üreyen Mavi Yüzgeçli Atlantik Ton (Thunnus thynnus) Balıklarının Üreme ve Göç Davranışlarının Araştırılması Projesi’ kapsamında 13 balığa uydu alıcısı takıldı. Farklı uzunluklardan seçilen balıklar dalgıçlar tarafından tekneye alınarak, uydu takip aygıtları takıldıktan sonra denize bırakıldı.
AKSAM Müdürü Serkan Erkan, Ziraî Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü’ne bağlı yürüttükleri ve 2 yıl evvel başlattıkları projenin son kademesinde, Memleketler arası Atlantik Orkinosunu Müdafaa Kurulu (ICCAT) ile iş birliği yapıldığını söyledi. Bu kapsamda ABD’den uzmanların tanesi 5 bin euro olan uydu alıcısını getirdiğini anlatan Erkan, bakanlık müsaadesiyle tartıları 200-600 kilo ortasındaki toplam 13 mavi yüzgeçli Atlantik orkinosuna uydu alıcısı takıldığını açıkladı.
BİLİNMEZLERİ ORTAYA ÇIKACAK
Şu an uydudan aygıtlarla balıkları izlemeye başladıklarını belirten Serkan Erkan, şöyle konuştu:
“Amacımız, bu balıkların Akdeniz’deki göç davranışlarını izlemek, Atlantik Okyanusu’na çıktıkları süreyi görmek. Hangi devirde çıkıyorlar, zira literatürde birçok bilgi var ve kimilerinin Akdeniz’den çıkmadığı istikametinde. Yumurtlama ve üreme bölgeleriyle ilgili birçok bilinmez var. İnşallah bu çalışmanın sonucunda da bu dataları alacağız. Uydu alıcısı aygıtların hayli donanımlı ve adedinin 5 bin euro civarında. Birinci evvel balık sualtına daldığında bilgi vermiyor. Balık su yüzeyine çıktığında, ‘Ben balıktayım, şu anda bilgi almaya başladım’ diye uyduya sinyal gönderiyor. Bunu görüyoruz. Aldığı datanın tamamını vermiyor, belirli kısmını gönderiyor, zira aygıtın pil ömrünü uzun tutmak için. Balık her suya giriş çıkışında uyduya sinyal gönderip, bulunduğu yer, suyun sıcaklığı, basınç, indiği derinliği daima veriyor. Pil ömrü belirli bir düzeyin altına düştüğünde balığı terk ediyor, balığı terk ettikten sonra su yüzeyine çıkıyor, ‘Ben balıktan ayrıldım, su yüzeyindeyim şu anda, bugüne kadar aldığım datanın tamamı da budur’ diyerek uydudan bize göndererek vazifesini sonlandırıyor.”
TAMAMI JAPONYA’YA İHRAÇ EDİLİYOR
Ton balıklarının kocagöz, yazılı üzere birçok çeşidi bulunduğundan bahseden Erkan, bunların içinde mavi yüzgeçli Atlantik orkinosunun en büyük ve en ekonomik kıymeti olanlardan biri olduğunu belirterek, “Neredeyse tamamını Japonya’ya satıyoruz. ICCAT, her yıl bu balığın avlanma kotalarını ülkelere nazaran belirliyor. Bilimsel data ürettikçe hisseniz artıyor. Biz bu işe 900 tonla başlamıştık. Bu yıl 22 bin ton civarında ülkesel kotamız var. Bunu da balıkçılarımıza ihaleyle paylaştırıyoruz. Balıkçılarımız bu kotayı avlayıp, neredeyse yüzde 100’ünü Japonya ve Uzakdoğu ülkelerine ihraç ediyorlar” diye konuştu.
Ülkeye döviz sağladığı için kıymetli çeşit olduğunu lisana getiren Erkan, “Koruma hedefli ileride bu balığın kuşağının tükenmemesi için de tedbir gayeli bilimsel çalışmaları sürdürdüklerini söyledi. Bu balığın kilogram satış fiyatının 12 euro civarında. Türkiye’nin bu balıktan yılda elde ettiği ihracat geliri ise 264 milyon euro civarı. Bu balıkların tartıları 200-600 kilogram ortasında değişiyor ve yaklaşık söylüyorum, 600 kilogramlık bir orkinos balığından neredeyse bir araba parası kazanabilirsiniz” dedi.