YouTube’da yayınlanan tuhaf, animasyonlu görüntüde Cryptoland kendini kesin bir ütopya olarak tanıtıyordu: Üzerinde lüks villalar, bir kumarhane ve özel bir kulüp bulunan, el değmemiş hoşlukta bir Fiji adası. Kripto para meraklıları tarafından, kripto para meraklıları için inşa edilmiş bu proje, yatırımcılarını arıyordu.
Molly White içinse Cryptoland, yalnızca yüzünü buruşturmasına neden olan bir kuru gürültü değil, birebir vakitte potansiyel bir dolandırıcılık ağının promosyon malzemesiydi.
Cryptoland’in kuruluş dokümanlarını inceleyen White, çelişkilerle dolu bir iş planının yanı sıra, geçmişte birçok üst seviye kripto dolandırıcılığına konut sahipliği yapmış vergi cenneti Seyşel Adaları’na ilişkin bir adres gördü.
White bulduklarını kısa müddette viralleşen bir tweet zinciriyle dünyaya duyurdu. Akabinde Cryptoland’e yönelik tenkitler, aşağılamalar ve milyonlarca kere izlenen parodi görüntüler geldi.
Bugün Cryptoland’in internet sitesinde rastgele bir faaliyet görünmüyor. Destekçileri de projeyi bir kenara bırakmış durumda. Kuruculardan da ses seda yok.
Cryptoland’in kurucuları bu adayı satın alamayınca, proje de sessizliğe gömüldü.
Cryptoland’in kurucuları bu adayı satın alamayınca, proje de sessizliğe gömüldü.
“WEB3 KUSURSUZ GİDİYOR”
Cümbüş olsun diye Wikipedia unsurları yazan 28 yaşındaki yazılım mühendisi White, bir dolandırıcılık şebekesini dize getirecek beşerler ortasında en son akla geleceklerden biri tahminen de… Lakin “Web3 is Going Just Great” (Web3 Mükemmel Gidiyor) isimli internet sitesi, kripto para aleminin kaygılı düşü haline gelmiş durumda. White sık sık dolandırıcılık olduğu sonradan ortaya çıkan yatırım fırsatları, makus idare nedeniyle çöken projeler ve kripto para destekçilerinin parasını sömüren korsan ataklarıyla ilgili yazılar yazıyor.
Finans ve teknoloji dünyasının seçkinleri birbiri arkasına kripto paraya dayanak açıklamaları yaparken, White’ın liderliğindeki bir küme kuşkucu, kamuoyunu tam zıt tarafta etkilemeye çalışıyor. Gerçekten son haftalarda kripto paraların pahasında yaşanan kayıplar da White’ın ve başkalarının haklılığına kanıt oluşturuyor.
White, geçtiğimiz günlerde Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Öfkemin kıymetli bir kısmının gayesinde bunu ana akıma bir yatırımmış üzere pazarlayan, çok fazla seçeneği olmayan bireyleri finansal zorluklarından kurtaracak bir fırsat vaadinde bulunan büyük oyuncular var. Bu tam bir avcı davranışı” diye konuştu.
ABD’Lİ SENATÖRE DANIŞMANLIK BİLE YAPTI
White ve kripto paraları eleştiren başkalarına nazaran, kripto şirketlerinin kurucuları ve destekleyen risk sermayedarları, kripto teknolojisinin potansiyelini abartarak insanların paralarını kontrolsüz ve dev üzere bir aleme çekmeye çalışıyor. Yıllarını internetteki ezoterik kültürleri araştırmaya adamış olan White ise, kriptonun teknik manada karmaşık ve ‘meme’lerle dolu dünyasını herkesin anlayabileceği bir lisana çevirmeyi başarabilen az sayıdaki beşerden biri.
White, ABD’nin Massachusetts eyaletinde bulunan konutundan çalışıyor. Meskende iki kedisi ile pandemi sırasında sahiplendiği 35 kiloluk bir köpeği var. Kriptoyu eleştiren öbür uzmanlarla Zoom’un yanı sıra Twitter’ın direkt bildiri özelliği aracılığıyla haberleşiyor. Fizikî olarak katılmasını gerektiren konferans davetlerini ise vakit darlığı nedeniyle reddediyor.
Kripto para çılgınlığını sorgulayanların sayısı arttıkça, White’ın ünü de arttı. Gazeteciler kendisini arayıp “Şöyle bir dolandırıcılık kokusu alıyorum, sen ne dersin?” diye sormaya başladı. Stanford Üniversitesi’nde ders vermesi istenen White, ABD’li Senatör Sheldon Whitehouse’a da kripto paraları sisteme sokacak bir yasa tasarısında danışmanlık yaptı.
The O.C.’nin Ryan Atwood’u Ben McKenzie daha sonra aksiyon üretimlerinde da rol aldı
“KARANLIK NOKTALARA IŞIK TUTUYOR”
Tüm dünyanın “The O.C.” dizisiyle tanıdığı aktör Ben McKenzie de pandemi periyodunda kripto paralarla ilgili yazılar yazmaya başlayanlardan. Vakitle dalı eleştirenler ortasında epeyce büyük bir ün kazanan McKenzie, “Kripto para dünyasında birçok şey göründüğü üzere değil. Molly, karanlık noktalara ışık tutuyor ve olanın olduğu üzere görülmesini sağlıyor” sözlerini kullandı.
White’ın gaye aldığı kişi ve kurumlar, tenkitlerini fazla karamsar buluyor. Çoğunluğu uygun beşerle ve uygun fikirlerle dolu bir dalda başarısızlık örneklerini seçip yanlış bir algıya neden olmakla eleştirilen White, “Bu projelerin darmadağın olacağını öngören tek kuşkucu ben değildim fakat bu durum, yaşananları izlemekten keyif aldığım manasına da gelmiyor” diye konuştu.
Öteki yandan kripto para dünyası ve destekçileri de gaza basmaya devam ediyor. Yıllar önce Facebook, Skype ve Airbnb’ye yaptığı erken yatırımlar sayesinde büyük paralar kazanan risk yatırımı şirketi Andreessen Horowitz üzere mega yatırımcılar, kripto alemine milyar dolarlar aktarıyor. Kripto paranın kime hizmet ettiğine ve nihayetinde kazananın kim olacağına ait tartışmalar ise hala devam ediyor. White’ın sesi yükseliyor tahminen fakat kripto para piyasalarının hacmi ve gücü de günden güne artıyor.
HERKES WEB3’TEN BAHSEDİYORDU AMA…
Molly White, doğar doğmaz internetle tanışanlardan. Şimdi çocuk yaşta çeşitli bahislerde Wikipedia hususları yazmakla başladı. Evvel sevdiği kümelerin, akabinde ismi çok fazla bilinmeyen değerli bilim bayanlarının başlıklarını doldurdu. Trump’ın başkanlığı periyodunda ilgi alanı sağcı internet hareketlerine ve ABD’de yaşanan radikal aksiyonlara odaklandı. Örneğin “GamerGate” olarak bilinen ve bayan oyuncularla gazetecileri amaç alan internet akınları ve “boogaloo” hareketi üzerine yazdı. 15 yıl boyunca 100 binden fazla başlıkta düzenleme yapan White, Wikipedia’nın uyuşmazlıkları çözen yüksek mahkemesi diye tanım edebileceğimiz “arabuluculuk komitesi”nde de vazife yaptı.
Kripto para teknolojisiyle alakalı kurumlar ve şirketlerin geneli için kullanılan Web3 terimi 2021 yılı civarında toplumsal medyada gündem olmaya başladığında, White Wikipedia’da bu tabirin başlığını açan birinci muharrir oldu. Ne var ki Web3 hususunu kaleme almak, White’ın varsayımından daha zordu: “Kelimeyi her yerde görüyordum fakat kimse ne manaya geldiğini söylemiyordu.”
Milyarder risk sermayesi şirketleri kripto şirketlerine milyar dolarlar akıtıyor, blok zinciri teşebbüsleri Muhteşem Bowl’un reklam nesillerine reklam veriyor, Tesla CEO’su Elon Musk ve Twitter kurucusu Jack Dorsey üzere teknoloji aleminin önde gelen isimleri, çeşitli kripto paraları parlatmaya son süratle devam ediyordu. Öteki tarafta White’ın araştırmalarından daima tıpkı sonuç çıkıyordu: Web3, sıradan insanların paralarını amaçlayan dolandırıcılıklar, başarısızlıklar ve sahtekârlıklarla doluydu.
Bu nedenle blog’undaki yazılarına ve toplumsal medya paylaşımlarına tartı vermeye başladı. O periyotta tam vakitli bir işi olmasına rağmen, saatlerini yazıları için harcıyordu.
DUYURDUĞU DOLANDIRICILIKLARIN TOPLAMI 10 MİLYAR DOLARI BULDU
White hala her gün esprili bir lisanla kaleme alınmış çok sayıda kısa yazı yayımlıyor. Sitenin sağ alt köşesinde yer alan bir sayaç, White’ın kamuoyuna duyurduğu dolandırıcılıklar ve korsan taarruzlarıyla çalınan para ölçüsünü takip ediyor. Sayaca nazaran şu ana kadarki toplam 10 milyar dolar civarında.
White, kripto para bölümüne yıllardır kuşkuyla yaklaştığını fakat birinci periyotlarda burada para kaybedenlerin teknolojiden anlayan zenginler olduğunu, o nedenle kendisinin kayıpları pek umursamadığını belirtti. Günümüzde bu durumun değiştiğini söz eden White, “İnsanlar buraya kaybetmeye güçlerinin yetmeyeceği paralar yatırmaya başladı. Bunu yoksulluktan kurtuluşun bileti ya da taban fiyatla çalışmaya son vermenin bir yolu olarak gördüler. Akabinde tüm tasarrufları buhar oldu uçtu” sözlerini kullandı.
Bu durum son periyotta daha da fecî boyutlara ulaştı. Kripto data şirketi CoinGecko’nun değerlendirmelerine nazaran, geçen Kasım ayında neredeyse 3 trilyon dolarla en yüksek pahasına ulaşan kripto paraların toplam bedeli 1,3 trilyon dolara geriledi. Reddit üzere platformlarda bulunan kripto para forumları, yüksek profilli kripto’lara ve projelere yatırım yapıp ömür uzunluğu biriktirdiklerini kaybedenlerin öyküleriyle dolu.
KÜÇÜK YATIRIMCIYI HEDEFLEYEN PROJELERE ODAKLANIYOR
White’ın internet sitesindeki yazıların birden fazla mali özgürlüğe kavuşmak isteyen orta sınıf yatırımcıları hedefleyen projelere odaklanıyor. Daha uzun yazılarda ise White, insanların oyun oynayarak para kazanmasını sağlayan Axie Infinity üzere kripto teşebbüslerinin karmaşık yapısını anlaşılır kılmaya çalışıyor.
Hatırlanabileceği üzere Axie Infinity, insanların işlerini bırakıp oyun oynayarak para kazanabilmelerinin bir yolu olarak lanse ediliyordu. Lakin şirketin hack’lenmesi sonucu burada oyun oynayan binlerce beşere ilişkin toplam 620 milyon dolar ortadan kayboldu. O günlerde White, “Bunun üzere olayların daha sık yaşanmaya başladığını görüyoruz. Beşerler hayatta kalmak için muhtaçlık duydukları paraları kaybetmeye başladı” diyordu.
Kriptoları eleştiren ve bu alanda yazan öbürleri da var. Örneğin iletileşme uygulaması Signal’ın kurucusu Moxie Marlinspike Ocak ayında kaleme aldığı uzun yazıda Web3’le ilgili tasalarını lisana getirdi. YouTuber Dan Olson’ın çektiği kripto bazlı sanat yapıtlarıyla ilgili 2 saat 18 dakikalık görüntü da viral oldu ve 7 milyondan fazla izlendi.
White’ın farkı ise kripto gerçeklerini bunun için fazla vakti ya da dikkati olmayanların da anlayabileceği bir kolaylıkta sunması. İnsanların “kafasına vurmadan” kendi sonuçlarını çıkarabilmelerini sağlayacak bilgiyi onlara aktarması.
Matt Damon, geçen yıl Crypto.com’un “Şans Yavuz Olandan Yanadır” temalı reklamının yüzü olmuştu
PANDEMİ KRİPTOYU UÇURUNCA…
Pandemi öncesinde kripto para teknolojisi epey kıyıda köşede kalmış bir şeydi. Kara borsadan yasa dışı alışverişler yapmak üzere işlerde kullanılan kripto paraların altında yatan blokzinciri teknolojisi de Liberterler, muhalifler ve açık internet savunucularının desteklediği bir yapıydı.
Pandemi karantinaları periyodunda kripto paraların fiyatlarında astronomik artışlar yaşandı. Bir gece milyarder olanlar oldu. Bu da kamuoyunda bu dalgayı kaçırma korkusu oluşmasına yol açtı. Robinhood ve Coinbase üzere şirketlerin geliştirdiği uygulamalar sayesinde kripto para alıp satmak ziyadesiyle kolaylaştı. Matt Damon, Kim Kardashian, Tom Brady üzere ünlülerin takviyeleri ilgiyi artırdı. NFT’lerin ortaya çıkışı da sanatkarların ve müzisyenlerin de piyasaya girişini sağladı. Örneğin Beeple’ın sattığı 69 milyon dolar bedelindeki dijital iş çok ses getirdi.
Pew Research’ün araştırmasına nazaran ABD’lilerin neredeyse yüzde 90’ı kripto para kavramını duyduğunu, yüzde 16’sı ise bu alana yatırım yaptığını ya da kripto para kullandığını belirtiyor.
White ve öbürleri medyanın mevzuyu ele alış biçiminde yanılgı yaptığını, Bitcoin’e heyecan verici bir inovasyon olarak yaklaşırken dev bir saadet zinciri olabileceği ihtimalini göz gerisi ettiğini belirtiyor.
Cephe çizgileri bugün netleşmiş durumda. Destekçileri kripto parayı, tesirleri matbaa ya da transatlantik seyahatler kadar büyük olabilecek, dünyayı değiştiren bir teknoloji olarak görüyor. Eleştirenler ise gerçeğin çok daha karanlık olduğunu savunuyor.
White’a dönersek, o genişleyen kitlesine rağmen hala her şeyini kriptoya yatırmış varlıklı ve güçlü yatırımcıların maksat tahtasında. Kızgın şahıslarca “korku, belirsizlik ve şüphe” yaymakla suçlanıyor, “Sana fakirliğinle mutluluklar dilerim” minvalli iletiler alıyor.
White ise bunları sükunetle karşılayacak kadar interneti tanıyor. İnsanların dijital ortamlarda makus şeyler söylemeye daha yatkın olduğunu biliyor. Üstelik büyük sermayedarlar karşısında kelamını sakınmasa da bu teknolojinin potansiyeline güvenen ya da burada para kaybetmiş olan sıradan insanlara zorbalık etmenin bir yararı olmadığının da farkında olduğunu söylüyor.
The Washington Post’un “First she documented the alt-right. Now she’s coming for crypto.” başlıklı haberinden derlenmiştir.
