Beykoz’un ormanlık dorukları ortasından kıvrılıp Boğaz’ın sırtlarına tırmanmaya başladığınızda İstanbul’un kırları karşılar sizi. Yeşillikler ortasında uzanan yoldan yürürken Karadeniz’den esen püfür püfür rüzgâr tatlı bir melodi fısıldar. Tarihi Anadolu ve Rumeli fenerleriyle yakın etrafını keşfetmek için Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nü kullanmak çok pratik bir seçenektir. Ben de o denli yapıp seyahatime Anadolu Feneri’nden başlıyorum…
Doyumsuz görüntü
İstanbul Boğazı’nın Karadeniz çıkışında asırlardır birbirine yarenlik eden Anadolu ve Rumeli fenerleri, balıkçı köyleri ve süper görüntüleriyle İstanbul’un art bahçesinde yükselen birer anıt üzere… Anadolufeneri Köyü, ismini zirvedeki tarihi fenerden alıyor. İstanbulluların bilhassa yaz aylarında günübirlik tatil ayrıcalığı yaşadığı, Anadolukavağı’nın çabucak yanı başındaki bu huzurlu yeri keşfetmeye başlayalım…
Yeşil bir zirve üzerinde bembeyaz gövdesiyle yükselen deniz fenerinin sunduğu görkemli görünüme diğer yerde rastlamak mümkün değil. Gün uzunluğu gelip geçen gemilerle köpüklenen Boğaz, 100 metre kadar aşağıda, adeta ayaklarımın altına seriliyor. İmal tarihi, 1769’a kadar giden fenerin çabucak bitişiğindeki seyir terası, ziyaretçilerin gözdesi. Işık sistemi Fransızlar tarafından yapılan fener, 1856’da yenilenmiş.
Rumeli Feneri
Eski bir yapı olabilir lakin rivayetleri hâlâ lisanlarda. Örneğin asırlardır gemilere kılavuzluk eden fenerin inşasından evvel, Boğaziçi’nin girişini işaret etmek için buradaki köyde dev kütükler yakılırmış. Rivayete nazaran kimi vakit korsanlar soygun yapmak için farklı yerlere ateşler yakıp gemileri karaya oturturmuş. Başka yandan köydeki balıkçıların söylediğine bakılırsa fenerlerden Anadolu’da olanı, Rumeli’dekine nazaran rüzgâra karşı daha korunaklıymış. Tahminen de bu nedenle de yüzmek ya da piknik yapmak için daha çok tercih ediliyor.
Şayet balık ziyafeti için vakit şimdi erkense huzurlu ve telaşsız bir sabaha buradaki kahvelerden birinde kahvaltı yaparak başlayabilirsiniz. Sonra da ağaçlıklı patikalardan yürüyüp denizdeki yunusların oyunlarını izleyebilirsiniz. Oraya kadar gitmişken size birkaç teklifim daha var: Dalgakıranı, plajı ve balık lokantalarıyla tanınan Poyrazköy, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nü çabucak ayağının tabanından izleme bahtı sunuyor. Buradan sonra sağa kıvrılan yol, Bizans kalıntısı Yoros Kalesi’ne devam ediyor.
Hoş koylar ortasında
Artık de Boğaz’ın karşı kıyısındaki Rumeli Feneri’nin izini sürüyorum. Sarıyer üzerinden vardığım Rumeli Kavağı, balık lokantalarıyla ünlü. Buradan sonra evvel Büyük Liman’a, peşinden de Garipçe Köyü’ne ulaşılıyor. Bir vakitler ‘Akbabalar Şehri’ olarak anılan köyün geçmişi, antikçağlara dek uzanıyor.
Rüzgârı ve sakinliğiyle tanınan köyün zirvesinde 18’inci yüzyıldan kalma sur kalıntıları var. Rumeli Feneri Kalesi ya da öteki ismiyle Topçu Kalesi olarak bilinen yapı, tadına doyulmaz bir seyir keyfi sunuyor. 1856 tarihli Rumeli Feneri, gemilerin Boğaz sularına rahatça girebilmesi hedefiyle inşa edilmiş. Geçmişte ‘Türkeli Feneri’, ‘Avrupa Feneri’ ya da ‘Küçük Fener’ isimleriyle da anılan yapı, Karadeniz’e bakan sarp bir kayalığın üzerine kurulmuş. Günümüzde elektrikle çalışan fenerin ışık arası 18 mile çıkıyor.
Birinci yıllarında evvel gaz yağı, daha sonra asetilenle çalıştırılan fenerin farklı bir hikayesi de var: Kule imali sırasında üst üste birkaç defa yıkılınca, yöre sakinleri durumu buradaki yatırın ziyan görmesine bağlamış. Bunun üzerine inşaatı yapan Fransızlar evvel türbeyi, sonra da feneri inşa etmiş. 30 metre yüksekliğindeki feneri benzerlerinden ayıran özellik, içinde bir türbe olması.
Günümüzde Rumeli Feneri’ni görmek için gidenlerin bir kısmı, Saltuk Baba Türbesi’ni de ziyaret ediyor. Dahası, fenerin yakın etrafı de birbirinden hoş koylarla bezeli. Ketendere, Marmancık ve öbürleri… Siz uygunu mi sıcak bir yaz günü deniz keyfi ve güneş banyosu için de gidin… Emin olun Karadeniz’in hırçın dalgaları kayaları yıkarken İstanbul’un deniz fenerleri de hoşluklarını size cömertçe sunacak.
Nasıl gidilir?
Anadolu Feneri’ne Beykoz üzerinden, Rumeli Feneri’neyse Sarıyer’den gidiliyor. Her iki ilçeden fenerlerin olduğu köylere belediye otobüsleri kalkıyor.
