Moskova’nın 24 Şubat’ta ülkelerine başlattıkları işgal sonrası Avrupa’daki yerini sağlamlaştırmak isteyen Ukrayna Avrupa Birliği (AB) adayı olmak için müracaatta bulunmuştu.
Ukrayna’nın başvurusu ile ilgili tartışmalar aylardır devam ederken beklenen karar dün açıklandı. Ukrayna’nın AB üyeliği için dört ay evvel yaptığı başvuruyu jet süratiyle pahalandıran AB Komisyonu’nun olumlu görüşü doğrultusunda karar veren önderler, yıllardır müzakere sürecine geçmek için bekleyen Arnavutluk ve Kuzey Makedonya’yı ise yeniden eli boş gönderdi.
UKRAYNA VE MOLDOVA’YA ‘ADAY ÜLKE STATÜSÜ’
Belçika’nın başşehri Brüksel’de bir ortaya gelen Avrupa Birliği (AB) başkanları, AB Komisyonu’nun tavsiye kararını uygun görerek Ukrayna ve Moldova’ya “aday ülke statüsü” verilmesi üzerinden anlaştı. AB Kurulu Lideri Charles Michel toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Anlaşma. Avrupa Kurulu, AB’nin Ukrayna ve Moldova’ya aday statüsü verilmesine karar verdi. Tarihi bir an. Bugün, AB yolunda değerli bir adım atılıyor” sözlerini kullanarak, Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy ve Ukrayna halkı ile Moldova Cumhurbaşkanı Maya Sandu ve Moldova halkını tebrik etti.
Karar sonrası açıklama yapan Ukrayna başkanı Zelenski Rusya’nın ülkesine akınlarını sürdürdüğü 120 günü ve Ukrayna’nın bağımsızlığının 30. yılını işaret ederek, “Bu, Ukrayna ile Avrupa Birliği ortasındaki ilgilerde eşsiz ve tarihi bir andır. Ukrayna’nın geleceği AB’de. Bu bir zaferdir. 120 gün, 30 yıl bekledik” halinde konuştu.
GÜRCİSTAN SIRADA…
Michel ayrıyeten, AB Önderlerinin, Gürcistan’ın Avrupa perspektifini tanımaya karar verdiğini ve belirlenen öncelikler karşılanır karşılanmaz AB’nin Gürcistan’a “aday ülke statüsü” vermeye hazır olduğunu aktararak, “Gürcü halkını tebrik ediyorum. Bu, AB-Gürcistan bağlarında tarihi bir andır. Gürcistan’ın geleceği AB’dedir” dedi.
BALKAN ÜLKELERİ KIZGIN
AB başkanları, tepe öncesinde Batı Balkan ülkeleriyle bir ortaya geldi. Bulgaristan’ın blokaj uygulaması nedeniyle süreçleri sürüncemede kalan Arnavutluk ve Makedonya, çıkış yolu bulamayan AB’ye çok sert reaksiyon gösterdi.
AB toplantının âlâ geçtiği iletisi vermeye çalışsa da bu iki ülke rahatsızlığını gizlemedi. Kuzey Makedonya Başbakanı Dimitar Kovaçevski, “AB için yeni kelamlar vermeden evvel verdiği kelamları tutma vakti gelmiştir” sözlerini kullanırken Arnavutluk Başbakanı Edi Rama ise çok daha sert konuştu.
Arnavutluk Başbakanı Edi Rama, Makedonya Başbakanı Dimitar Kovacevski ve Sırbistan cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic/AFP
“BÜYÜK BİR REZALET! VAKTİMİZİ BOŞA HARCIYORUZ”
Ukrayna’nın adaylık kararını memnuniyetle karşıladığını belirten Arnavutluk Başbakanı, “Artık saymayı unutmadıysam Kuzey Makedonya 17 yıl, Arnavutluk ise 8 yıldır aday. Ukrayna ortamıza hoşgeldi. Aday olmaları elbette hoş bir şey lakin umarım çok fazla büyük hayallere kapılmazlar” dedi.
Rama, üyelik süreçlerine Bulgaristan’ın vetosuna da değinerek “NATO üyesi Bulgaristan’ın, öbür iki NATO ülkesini, yani Arnavutluk ve Kuzey Makedonya’yı, Avrupa’nın art bahçesindeki sıcak savaşın ortasında rehin alması ve öteki 26 üye ülkenin de bunu aciz bir formda izlemesi büyük bir rezalet. Şu anda yaşananlar önemli bir sorun ve Avrupa Birliği’nin güvenilirliğine önemli bir darbe. Kuzey Makedonya Başbakanı Dimitar Kovacevski ile pahalı vaktimizi boşa harcıyoruz” dedi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Avrupa Komitesi Lideri Ursula von der Leyen/AP
AB’DEN TENKİTLERE PEŞ PEŞE YANITLAR
Balkan ülkelerinden gelen yansılara karşılık veren AB üyelerinden Almanya Başbakanı Olaf Scholz “Batı Balkan devletleri ve vatandaşları, Avrupa Birliği’ne üye olma mümkünlüğünü yaklaşık 20 yıldır bekliyorlar. Bana nazaran bu vaadin inandırıcı hale gelmesi son derece önemli” dedi.
AB Lideri Charles Michel, Balkan ülkelerinin iştirak sürecinin yine canlandırılması gerektiğini belirtirken Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Bulgar ablukasının “gerçekten adil olmadığını” söyledi.
Brüksel, Balkanlar’da ilerleme olmamasının bölgeyi Rusya ve Çin’e daha da yakınlaştıracağından telaş ediyor. Bu nedenle de keskin açıklamalar yapmaktan çekiniyor.
OLAF SCOLZ DAHA EVVEL DE UYARMIŞTI
Almanya Başbakanı Olaf Scholz Ukrayna’nın AB üyeliğine ait daha evvel yaptığı açıklamada Kiev’e ayrıcalık tanımanın üyelik için yıllardır bekleyen öteki ülkelere haksızlık olacağını belirtmişti.
AB üyesi birtakım ülkeler Ukrayna için süreci hızlandırmak istiyor. Kimi ülkeler ise Doğu Avrupa ülkelerine daha fazla güç vererek AB’nin istikrarının değişeceğinden korktukları için Ukrayna’nın yahut Batı Balkan ülkelerinin birliğe katılmasını hiç istemiyorlar.
Ukrayna’nın sürecinin hızlandırılmasını isteyen ülkeler Rusya ile yakınlaşan Sırbistan üzere üyelerin AB’ye ahenk sağlayamadıklarını belirtip ayrıcalığın Ukrayna üzere ahenk sağlayan ülkelere verilmesini istiyor.
ÜLKELER AB’YE NASIL KATILIYOR?
AB’ye üye olmak isteyen ülkeler için birinci olarak Avrupa Komitesi kıymetlendirme yapıyor. Ülkede istikrar, demokratik bir hükümet, insan haklarına hürmet ve özgür piyasa iktisadının olup olmadığına bakılıyor.
Ukrayna’nın resmen AB’ye aday olması için birliğe üye 27 ülkenin de onayı gerekiyor. Şayet tüm ülkeler onay verirse, Ukrayna AB’nin tüm kanun ve düzenlemelerini kabul etmek zorunda. Bu çoklukla birkaç yıl alıyor. Son olarak da ülke, başka tüm üyelerin onaylaması gereken bir katılma muahedesi imzalıyor.
AB’YE ÜYELİK KAÇ YIL SÜRÜYOR?
Bulgaristan, Romanya ve Hırvatistan üzere son katılan ülkelerin tüm üye olma süreci 10 ila 12 yıl sürmüştü. Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan yıllardır adaylar lakin müracaatları şimdi sonuçlanmadı.
AB’NİN YENİ KATILAN ÜYELERE KATKISI
15 yıl evvel AB’ye üye olduğundan bu yana Romanya’nın ulusal geliri üç katına, Bulgaristan’ınki ise iki katına çıktı.
AB, her iki ülkeye de 10 milyarlarca Euro’luk yapısal ve ahenk fonları sağladı. Bu da örneğin yeni yol ve liman üretimi inşaatları için ekonomik gelişimlerine dayanak oldu.
2014 ve 2020 yılları ortasında Bulgaristan 11,2 milyar; Romanya ise 35 milyar euro aldı.
Yine de Memleketler arası Şeffaflık Örgütü yolsuzluk nedeniyle bu paranın büyük bir ölçünün kaybedildiğini tartışıyor.
Bulgaristan hala listenin en altında yer alırken, Romanya ikinci en yoksul ülkelikten sondan altıncılığa yükseldi.
