Geçen yıllarda bir Akdenizfoku kumsala güneşlenmeye çıktığında birtakım tatilciler tarafından denize giremedikleri gerekçesiyle belediyeye şikâyet edilmişti. Meğer kelam konusu olan milyonlarca yıldır o kıyılarda yaşayan bir canlı. Yalnızca o da değil! Birçok canlının hayatı kıyılara bağlı. Adadoğanı, zirveli karabatak, mavi yengeç, hayalet yengeç, yeşil denizkaplumbağası, Caretta caretta… Üstelik birçok canlı tam da bugünlerde yavru büyütmekle meşgul. Onların rahatsız edilmeleri yuvaların terkedilmesine, yavruların ziyan görmesine neden olabilir. Biz farkında olmasak da onlar bizim farkımızda.
* Askeri bölgeler hariç her kumsala, kıyıya ulaşma hakkımız anayasa ve kanunlarla garanti altına alınmış durumda. Yani bir otelin kumsalına havlumuzu fiyatsız olarak serme hakkına sahibiz. Lakin etik olarak her yer bizimmiş üzere yaşamaya hakkımız yok. Örneğin Akdenizfoku… Denizlerde yaşamasına rağmen, güneşlenmek ve yavrusuna bakabilmek için karaya muhtaç. Göç ederler lakin kesinlikle aşikâr koylar, kumsallar, mağara yahut mağaracıklar yuva alanları, sığınaklarıdır. Yani foku gördüğünüz alanın bir sahibi varsa o da foktur. Yapılabilecek en faydalı hareket oradan uzaklaşmak, foku ve hayat alanını rahat bırakmak.
* Hani kumlarda ekseriyetle “İçinde ne var” diye tahrip edilen delikler vardır ya! İşte onlar hayalet yengeç yuvaları. Ülkemiz Akdeniz kıyılarındaki hayalet yengeçlerin jenerasyonu tehdit altında ve Bern Kontratı ile muhafaza altındalar. Yuvaları tahrip etmeyin. Ayrıyeten kumsala ‘dikilen’ izmaritler de bu canlılar için meselelere neden oluyor.
* Ormanda yürüyüş yapıyor, kimi vakit ATV safariye çıkıyor, kıyıda ateş yakıyoruz. Gece geç saatlere kadar ışıkların yanıp söndüğü plaj Caretta caretta kaplumbağalarının yuva alanı olabilir ve tam da yavruların yumurtadan çıkıp denizle kavuşma vakti… Yarattığımız ışık ve ses kirliliği onların yollarını şaşırmasına neden olabilir. Tıpkı biçimde kumsalın çabucak gerisindeki ağaçlık alanda bir adaoğanı da yavrularını büyütürken rahatsız olursa yuvayı terk edebilir.
* Kıyıya plastik götürmeyin. Denizlerimiz plastik dolu, deniz canlılarının hayatını tehdit eden plastiklerin daha fazlasına gerek yok. Tek kullanımlık tüm eserlerin alternatifleri var.
